پژوهشگر، عالم دینی
مؤلف: حسین رهیاب (بلخی)
جلد اول، ویراست دوم
سید حسن احمدی‌نژاد بلخابی، فرزند سید محمود در سال ۱۳۳۴ ش / ۱۹۵۵ م قریۀ دهنۀ تَرخُوج، مرکز ولسوالی بلخاب ولایت سرپل متولد شد. او در مکتب‌خانه آموزش‌های قرآنی را فراگرفت. با تأسیس اولین مکتب دولتی در تَرخُوج در حدود سال ۱۳۴۵ ش به مکتب رفت.
احمدی‌نژاد بعد از فراغت از مکتب به مدت دو سال در قریه‌های هُوش و تَل‌عاشقان بلخاب سرمعلمی کرد. بعد از آن، مدتی در دهنۀ ترخوج به دکان‌داری اشتغال داشت (احمدی‌نژاد، ۱۳۹۶). او در سال ۱۳۵۵ ش به عسکری رفت و این دوره را در منطقۀ چَگمَنی ولایت خوست به عنوان کاتب کندک سپری کرد. بعد از کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷ ش حکومت محلی از او برای عضویت در کمیته‌های محلی دعوت کرد. احمدی‌نژاد که به همکاری با دولت علاقه نداشت، از بلخاب خارج شد و به ایران رفت و در پاییز آن سال در قم ساکن شد. او با آغاز خیزشِ‌های مردمی در افغانستان در سال ۱۳۵۸ ش به حزب تازه‌تأسیس حرکت اسلامی افغانستان پیوست و مدتی در ایران تعلیمات نظامی دید (حاجی‌زاده، ۱۳۹۶). احمدی‌نژاد از طرف حرکت اسلامی با جمعی دیگر به نیمروز اعزام شد. او از آنجا به عنوان نمایندۀ آن حزب به ولایت سرپل در شمال افغانستان رفت و مدتی در آن منطقه علیه دولت فعالیت کرد و در ۱۳۶۰ ش دوباره به ایران رفت. او مجدداً در همان سال به ولایت بلخ، سرپل و منطقۀ بلخاب بازگشت و مشغول فعالیت‌های نظامی (آموزش افراد و ساخت مواد منفجره) شد (احمدی‌نژاد، ۱۳۸۸). فعالیت‌های او با مخالفت مسئولان وقت منطقۀ بلخاب و مخصوصاً سید محمد‌علی عالمی بلخابی مواجه شد.
احمدی‌نژاد در پاییز سال ۱۳۶۱ ش به قصد ادامۀ تحصیل همراه خانواده‌اش وارد ایران شد و در مدرسۀ علوم دینی ولی‌عصر شهرستان آشتیان استان مرکزی ایران به تحصیل مشغول شد. او که از حرکت اسلامی و فعالیت حزبی فاصله گرفته بود، تمام وقتش را صرف فراگیری علوم دینی کرد (احمدی‌نژاد، ۱۳۹۶). احمدی‌نژاد در آن مدرسه درس‌های مقدماتی حوزه را فراگرفت و در سال ۱۳۶۵ ش به قصد ادامۀ تحصیل به قم کوچید و درس‌های سطح عالی حوزه را نزد استادانی چون وجدانی فخر، مصطفی اعتمادی، صالحی مدرس، محمد مؤمن، حسینی بوشهری و سید احمد خاتمی آموخت. هم‌چنین درس خارج حوزه را نزد ناصر مکارم شیرازی، جعفر سبحانی و جلال‌طاهر شمس گلپایگانی گذراند (حاجی‌زاده، ۱۳۹۶). او فعالیت‌های فرهنگی و پژوهشی خود را از حدود سال ۱۳۶۷ ش با تأسیس مؤسسۀ یحیی ابن زید و شرکت در کلاس‌های ادبی جواد محدثی (شاعر و نویسندۀ ایرانی مقیم قم) در دفتر تبلیغات اسلامی قم آغاز کرد (احمدی‌نژاد، ۱۳۸۸). احمدی‌نژاد طی دهۀ هفتاد و هشتاد شمسی تحقیقاتی برای پروژۀ «دیدار با ابرار» و «دیار ابرار» وابسته به پژوهشکدۀ باقرالعلوم سازمان تبلیغات اسلامی انجام داده است و برخی از آثار او چاپ شده است (حاجی‌زاده، ۱۳۹۶). سیمای سمرقند (۱۳۷۳ ش)، سیمای کابل (۱۳۷۳ ش)، سیمای مرو (احوالات شیعیان دیار مرو) (۱۳۷۶ ش)، آفتاب جوزجان (زندگی و قیام یحیی ابن زید) (۱۳۸۶ ش)، دُرّ دَری (مجموعه اشعار عاشورایی شاعران خراسان) (۱۳۹۰ ش)، سیمای بلخاب (رجال، فرهنگ و تاریخ بلخاب) (۱۳۹۴ ش)، قند قندهار و ترجمۀ منزل‌الابرار محمد معتمدخان بدخشی از آثار اوست (احمدی‌نژاد، ۱۳۹۶). از دیگر فعالیت‌های او، تأسیس «مرکز میراث فرهنگی اهل بیت» در سال ۱۳۷۴ ش و «خانۀ قرآن و نهج البلاغه» در سال ۱۳۹۵ ش در شهر مزارشریف است. احمدی‌نژاد ساکن قم ایران است و غالباً حدود ۶ ماه از هر سال را در شهر مزارشریف سپری می‌کند (احمدی‌نژاد، ۱۳۹۶).
منابع: احمدی‌نژاد بلخابی، سید حسن. (۱۳۹۶). «زندگی‌نامۀ خودنوشت سید حسن احمدی‌نژاد بلخابی». ارسال‌شده به دفتر دانشنامه. ۱۱ سرطان ۱۳۹۶؛ احمدی‌نژاد، سید حسن. (۱۳۸۸). مصاحبۀ اینترنتی حسین رهیاب با سید حسن احمدی‌نژاد. تابستان ۱۳۸۸؛ حاجی‌زاده (فاضلی)، سید محمدحیدر. (۱۳۹۶). یادداشت‌های شخصی سید محمدحیدر حاجی‌زاده فاضلی. ارسال‌شده به دفتر دانشنامه. ۲۹ جوزا ۱۳۹۶.
){kind=link}