رسم، از شیوه‌های ازدواج
صدیقه هاشمی و زهرا حسین‌زاده
جلد اول، ویراست دوم
استغو بدل یا استخوان‌بدل و سر‌آلیش به معنی مبادله کردن دو انسان است. استخوان در مقابل استخوان (مظفری، ۱۳۹۸) به شکلی از سنت ازدواج در جامعۀ هزاره گفته می‌شود که در آن دو مرد با خواهران همدیگر ازدواج می‌کنند (پولادی، ۱۳۸۷: ۵۱۲). مردم بعضی مناطق مثل ارزگان که نزدیک به نواحی پشتون‌نشین هستند، به این رسم «مُخی» می‌گویند. «مخ» در زبان پشتو به معنی صورت است و مخی یعنی مقابل شدن دو نفر (مظفری، ۱۳۹۸).
در قریه سچک یکه‌اُ‌ولنگ به این رسم استغو الیش می‌گویند (بینش، ۱۳۹۸). بعضی پدر‌کلان‌ها برای افزایش علقه بین خانواده‌های فرزندان خود، نواسه‌ها را به صورت سرالیش یا استغو بدل به ازدواج یکدیگر در می‌آوردند (حسینی، ۱۳۹۸). در یکه‌ولنگ بامیان کسانی‌که وسع مالی برای عروس آوردن نداشتند، ناگزیر دنبال استخوان بدل می‌گشتند تا دخترشان را با دختر خانوادۀ دیگری عوض بدل کنند. خیلی‌ها به این وصلت راضی نمی‌شدند با این استدلال که در استخوان بدل ممکن است یک طرف، آسوده و خوش بخت شود و طرف دیگر نه (عباس‌زاده، ۱۳۹۸). استخوان‌بدل در بهسود به دو دلیل انجام می‌شد: یکی نداشتن وسع مالی برای ازدواج و دیگری رفاقت و صمیمیت خانواده‌های دو طرف وصلت (محسنی واعظ‌زاد، ۱۳۹۸). این نوع ازدواج، گاهی با پیامدهای ناخوشایندی همراه است، به این معنا که گاهی اگر یک زوج در روابط خود دچار مشکل شوند، ممکن است طرف مقابل هم به تلافی، همسر خود را تحت فشار بگذارد (مظفری، ۱۳۹۸).
منابع: بینش، سیدحکیم. (۱۳۹۸). مصاحبۀ اینترنتی زهرا حسین‌زاده با سیدحکیم بینش. ۳۰ میزان ۱۳۹۸؛ پولادی، حسن. (۱۳۸۷). هزاره‌ها. ترجمه علی عالمی کرمانی. تهران: عرفان؛ حسینی، سیدسلیمان. (۱۳۹۸). مصاحبۀ اینترنتی زهرا حسین‌زاده. ۲۷ میزان ۱۳۹۸؛ عباس‌زاده، اسکندر. (۱۳۹۸). مصاحبۀ اینترننی زهرا حسین‌زاده با عباس اسکندر‌زاده. ۲۹ میزان ۱۳۹۸؛ محسنی واعظ‌زاد، عزیزالله. (۱۳۹۸). مصاحبۀ اینترنتی زهرا حسین‌زاده با عزیزالله محسنی واعظ‌زاد. ۳۰ میزان ۱۳۹۸؛ مظفری، سیدابوطالب. (۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری پروین ولی‌زاده با سید ابوطالب مظفری. ۱۵ عقرب ۱۳۹۸.
