قریه‌ای در ولسوالی خوگیانیِ ولایت غزنی
مؤلف:محمدحسین فیاض
جلد اول، ویراست دوم
احمدا قریه‌ای در پانزده کیلومتری شهر غزنی است و در آن حدود دوصد خانه واقع شده است. تا سال‌های اخیر، این منطقه از توابع ولسوالی جِغَتو بوده و در تقسیم‌بندی اداری جدید به ولسوالی خُوگیانی پیوسته است.
احمدا از سمت شرق و غرب بین دوساحۀ پشتون‌نشین قرار گرفته و از غرب به ده‌عیسی، از شرق به خوگیانی، از شمال به قیاق و از جنوب به ترگن وصل می‌شود. مردم احمدا از جهت قومی، ترکمن و سادات‌اند و از جهت مذهبی، شیعۀ جعفری. زبانشان فارسی به لهجۀ هزارگی است (مهاجر، ۱۳۹۶).
دلیل نام‌گذاری احمدا به احمد خان ازبیک یا ترکمنِ مشهور برمی‌گردد که در زمان سلطان محمود غزنوی در این منطقه ساکن شده است (مهاجر، ۱۳۹۶) و به قول غرجستانی، در این دره، ترکمن‌های هزاره آمده‌اند (غرجستانی، ۱۳۶۶: ۱۲۲).
از احمدا به عنوان درۀ پرمیوۀ قیاق نام برده شده است. میوه‌هایی چون انگور، بادام، سیب، زردآلو و آلوبخارا در آن زیاد است (همان: ۱۲۱). در این منطقه یک لیسه و چهار مسجد قرار دارد. مردم بیشتر مشغول کارهای خیاطی، نجاری و دهقانی‌اند. برق منطقه از طریق آفتاب و ژنراتور تأمین می‌شود.
زوار آغا، سید و عالم مذهبی، از مشاهیر احمدا است که از فریمان مشهد بوده و بعد از قضیۀ مسجد گوهرشاد (۱۳۱۳ ش) راهی افغانستان شده و در احمدا سکونت گزیده و به مشکلات حقوقی و امور دینی مردم رسیدگی می‌کرده است. اکنون قبر او زیارتگاه است. سیدقاسم فرزند زوارآغا از فرماندهان منطقه، و مردان دریابی صراف مطرح غزنی، از دیگر مشاهیر این منطقه هستند. در جریان جنگ‌های داخلیِ احزاب در دهۀ شصت، احمدا بسیار آسیب دید و یکی از مشاهیر آن به نام سیدحسین کشته شد (مهاجر، ۱۳۹۶).
در سال ۱۳۴۷ مردم احمدا با اصرار از عبدالکریم عظیمی اوت‌قول (از علمای طراز اول جاغوری) دعوت کردند که امور فرهنگی، دینی و حل دعاوی حقوقی مردم را به عهده گیرد. وی به مدت سه سال در این منطقه عهده‌دار مسئولیت شد (ناصری داوودی، ۱۳۹۰، ج ۲: ۳۶۷).
منابع: غرجستانی، محمدعیسی. (۱۳۶۶). تاریخ نوین هزاره‌جات. کویته: شورای فرهنگی اسلامی افغانستان؛ مهاجر، حمید. (۱۳۹۶). مصاحبۀ اینترنتی محمدحسین فیاض با حمید مهاجر. ۷ سنبله ۱۳۹۶؛ ناصری داوودی، عبدالمجید. (۱۳۹۰). مشاهیر تشیع در افغانستان. جلد ۲. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
