عالم دینی و فعال سیاسی
مؤلف: محسن شریفی
جلد اول، ویراست دوم
احمدعلی احسانی، فرزند عسکرعلی از طایفۀ چهل‌باغتُوی پَشِی در سال ۱۳۳۰ ش / ۱۹۵۱ م در قریۀ قَلْدَی چهل‌باغتُوی پَشِی به دنیا آمد. علوم دینی رایج را نزد شیخ علی عارفی در مدرسۀ علوم دینی ناوۀ پَشِیْ آموخت (فصیحی و شریفی، ۱۳۹۳: ۳۵).
احسانی دوران عسکری خود را در کابل گذرانید. با روی کار آمدن حزب دموکراتیک خلق افغانستان، او به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش در جاغوری دستگیر شد؛ اما با تلاش جمعی از مردم و با این ضمانت و شرط که دیگر علیه دولت تبلیغ نکند، آزاد شد (همان).
احسانی پس از آزادی، بلافاصله عازم هرات شد؛ در منطقۀ رِزِشْک هرات سکونت اختیار کرد و از طرف مردم آن منطقه به حیث ملاامام مسجد انتخاب شد. از جمله اقدامات فرهنگی او در این منطقۀ تازه‌تأسیس، برپایی مراسم عاشورا به صورت رسمی با حضور علما و مولوی‌های اهل تسنن بود (همان).
احسانی با شروع خیزشِ مردم هرات علیه دولت وقت، به عنوان چهره‌ای جهادی در منطقه ظاهر شد. ابتدا فرمانده سازمان نیروی اسلامی بود. بعد با روی کار آمدن حزب نهضت اسلامی و همکاری مردم هزارۀ هرات با این سازمان، او به عنوان یکی از مسئولان رده بالای این حزب به کار جهادی پرداخت. با توجه به همین فعالیت‌های جهادی و جرئتی که داشت، میان جبهه‌های اهل سنت نیز محبوبیت خاصی به دست آورد و به «مولوی» مشهور شد. او در بهار سال ۱۳۶۱ ش / ۱۹۸۲ م در جبهه‌های شهر هرات کشته شد (همان).
از احسانی سه پسر و دو دختر مانده است. یکی فوزیه احسانی، استاد دانشگاه و معین مالی و اداری وزارت ترانسپورت و دیگری شکریه احسانی استاد اناتومی در دانشگاه کابل (احسانی، ۱۳۹۶).
منابع: احسانی، فوزیه. (۱۳۹۶). مصاحبۀ اینترنتی محسن شریفی با فوزیه احسانی. ۲۹ اسد ۱۳۹۶؛ فصیحی، قربان‌علی و شریفی، علی‌مدد. (۱۳۹۳). عالمان شیعۀ غزنی. تهران: عرفان.
){kind=link}