رسم، از آیین‌های تولّد
مؤلف: صدیقه هاشمی و زهرا حسین‌زاده
جلد اول، ویراست دوم
اذان گفتن یا آذو دادن در گوش نوزاد از جمله رسومی است که هنگام به دنیا آمدن نوزاد انجام می‌شود (پولادی، ۱۳۸۷: ۴۸۳؛ مظفری، ۱۳۹۸). معمولاً در گوش راست نوزاد اذان و در گوش چپ او اقامه می‌گویند (شجاعی، ۱۳۹۸). خانواده پس از به دنیا آمدن فرزند، او را می‌شویند؛ در پارچۀ سفیدی می‌پیچند و آخوندی را طلب می‌کنند.
آخوند وضو می‌گیرد و رو به طرف قبله می‌نشیند و آیاتی از قرآن را می‌خواند. خانوادۀ نوزاد دستمالی تمیز و دست‌دوز یا بازاری به دست او می‌دهند. او دستمال را گرفته و در گوش راست کودک اذان و در گوش چپش اقامه می‌گوید. بعد از ختم اذان و اقامه در گوشش می‌دمد و در حق کودک و خانواده‌اش دعا می‌کند. در پایان به آخوند چای، نان و گاهی چیزی به عنوان تحفه داده می‌شود (پولادی، ۱۳۸۷: ۴۸۳؛ اعتمادی، ۱۳۹۸؛ محسنی واعظ زاد، ۱۳۹۸). در برخی مناطق پدر و مادر از یک شخص مورد احترام مانند ملّا یا سید می‌خواهند این کار را انجام دهد. مردم باور دارند که خوش اخلاقی یا بداخلاقی شخص اذان‌گوینده در اخلاق فرزندشان ظاهر خواهد شد. اذان با صدایی معمولی، نه آهسته و نه بلند، به صورت شمرده در گوش نوزاد خوانده می‌شود. در همان جلسه، کام بچه نیز با خاک کربلا باز می‌شود (فیاض، ۱۳۹۶). اصطلاحی بین مردم است دربارۀ کودکان بدخوی که می‌گویند: «کام این را که شیرین کرده؟» کنایه از این‌که طرف بد‌اخلاق بوده است (مظفری، ۱۳۹۸). البته در گوش راست و چپ مسافر نیز اذان و اقامه گفته می‌شود (اعتمادی، ۱۳۹۸).
منابع: اعتمادی، عوض‌علی. (۱۳۹۸). مصاحبۀحضوری زهرا حسین‌زاده با عوض‌علی اعتمادی. مشهد. ۳۰ سرطان ۱۳۹۸؛ پولادی، حسن. (۱۳۸۷). هزاره‌ها. ترجمۀ علی عالمی کرمانی. تهران: عرفان؛ شجاعی، سیداسحاق. (۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری زهرا حسین‌زاده با سیداسحاق شجاعی. مشهد. ۲۸ سرطان ۱۳۹۸؛ فیاض، محمدحسین. (۱۳۹۶). مصاحبۀ اینترنتی صدیقه هاشمی با محمدحسین فیاض. ۳۰ عقرب ۱۳۹۶؛ محسنی واعظ‌زاد، عزیزالله. (۱۳۹۸). مصاحبۀ اینترنتی زهرا حسین‌زاده با عزیزالله محسنی واعظ‌زاد. ۳۰ میزان ۱۳۹۸؛ مظفری، ابوطالب. (۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری زهرا حسین‌زاده با ابوطالب مظفری. مشهد. ۱۳ عقرب ۱۳۹۸.
