قریه‌ای در ولسوالی خان‌آباد ولایت قندوز
مؤلف: محمدجواد علوی
جلد اول، ویراست دوم
قریۀ ارباب‌خان، از قریه‌های مشهور و کلان ولسوالی خان‌آباد ولایت قندوز است. این قریه از شمال به قریۀ صدرمضان، از جنوب به قریۀ تاجیکان، از شرق به آب‌گرمک و از غرب به سرک عام محدود است. راه‌های مواصلاتی قریۀ ارباب خان به قریه‌های اطراف خامه است و فاصلۀ قریه تا ولسوالی خان‌آباد ۸ کیلومتر و تا شهر قندوز، مرکز ولایت ۲۳ کیلومتر است (فرداد، ۱۳۹۶؛ علیار، ۱۳۹۶).
جمعیت مردم قریۀ ارباب خان ۵۰۰ خانوار برآورد شده است. اهالی قریه از طایفۀ نیکپَی، اسماعیلی‌مذهب و فارسی‌زبان هستند.
آب‌و‌هوای قریۀ ارباب خان معتدل است و معیشت مردم قریه را زراعت، باغ‌داری و مال‌داری تشکیل می‌دهد. زمین‌های زراعتی قریۀ ارباب خان آبی و کشت در آن دو فصلی (خزانی و بهاری) است (همان).
تولید نمد، قالی‌بافی، خورجین‌بافی، دسترخوان‌بافی، جاکت‌بافی، جوراب‌بافی، دستکش‌بافی، کلاه‌دوزی، زری‌دوزی و خامک‌دوزی از جمله هنرهای دستی زنان قریه است (همان).
در قریۀ ارباب خان یک محراب مسجد (جامع ارباب‌خان)، یک باب بیت‌العلم (مرکز آموزش تعلیمات دینی برای اطفال، نوجوانان و جوانان) موجود است و خدمات تعلیم و تربیت مؤسسۀ آقاخان برای افغانستان (AKS) با دوره‌های آموزش کامپیوتر، زبان انگلیسی، کورس‌های سواد آموزی و کودکستان فعال است. در این قریه جماعت‌خانه نیست و اهالی برای ادای امور مذهبی به جماعت‌خانۀ حاکمیۀ نیکپَی می‌روند. آب آشامیدنی مردم قریه از چاه‌های بمبه‌ای دستی است که شورای انکشافی قریه و وزارت احیا و انکشاف دهات ساخته است و برق خانه‌های قریه از سولر (صفحات خورشیدی) به دست می‌آید (وزارت احیاء و انکشاف دهات، ۱۳۹۶). اطفال قریۀ ارباب خان به لیسۀ صدرمضان می‌روند که حدود ۱٫۵ کیلومتر فاصله دارد و نزدیک‌ترین مرکز صحی به ارباب‌خان، کلینیک جامع ولسوالی خان‌آباد است که با موتر بیست دقیقه فاصله دارد (فرداد، ۱۳۹۶؛ علیار، ۱۳۹۶).
از این قریه ۳۰ خانواده به شهرهای قندوز، مزارشریف و کابل و ۲۰ خانوادۀ دیگر به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند. در دوران جنگ‌های داخلی و طالبان، مردم این قریه نقش کمتری داشته‌اند. چهره‌های معروف این قریه عبارت‌اند از شیرعلی خان، امیرحیدر خان، علی‌داد خان و قومندان دلبر (قومندان مخالف در دوران حاکمیت حزب دموکراتیک خلق افغانستان) (همان).
منابع: علیار، عبدالنصیر. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با عبدالنصیر علیار. کابل. ۱۶ قوس ۱۳۹۶؛ فرداد، صفدر. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با صفدر فرداد. کابل. ۱۶ قوس ۱۳۹۶؛ وزارت احیاء و انکشاف دهات. (۱۳۹۶). «لیست پروژه‌های در حال اجرا و تکمیل شده از بابت سال ۱۳۸۰ تا ۲۵ حمل ۱۳۹۶، جدول ولایت قندوز». کابل.
