قریه‌ای در ولسوالی میرامور ولایت دای‌کندی
مؤلف: عصمت الطاف
جلد اول، ویراست دوم
اروس در سمت پیتو و آفتاب‌رخ ولسوالی میرامور ولایت دای‌کندی قرار دارد. سمت شرق آن قریۀ اسکو و سمت غرب آن برگرآب است که سرانجام به دریای هلمند می‌ریزد. سمت شمال آن کوتل معروف به آورنِیو است که بین قریه‌های اروس و باغ قرار دارد و سمت جنوب آن دریای هلمند است. این قریه متشکل از قریه‌های کوچک‌تر دیگری به نام‌های نومازار، بینی، اوچه‌دره، اروس علیا و اروس سفلا است (وحیدی، ۱۳۹۸).
قریۀ اروس پنج تکیه‌خانه و دو شورای انکشافی دارد و بیشتر از صد خانوار در این قریه زندگی می‌کنند (وحیدی، ۱۳۹۸). در قریۀ اروس چهار طایفۀ میر، فولاد، سادات و تاجیک زندگی می‌کنند. در این میان «میران» یا «میرها» و قسمتی از سادات از باشندگان اصلی اروس‌اند؛ اما فولاد، بخشی از سادات و تاجیک به ناقلین معروف‌اند؛ زیرا بعدها به این منطقه آمده‌اند. گفته می‌شود که طایفۀ فولاد از مردم دای‌چوپان و دای‌فولاد اجرستان‌اند و در زمان عبدالرحمان خان از سرزمین آبایی‌شان (دایه یا اجرستان) فراری داده شده‌اند و به دیگر نقاط هزاره‌جات پناه برده‌اند. تاجیک‌ها هم به تعداد چند خانه در این قریه زندگی می‌کنند. آنان در اصل از قریۀ اُسْپُوک میرامور بوده‌اند و فقط مقدار زمینی در اینجا خریده‌اند و از آن پس ماندگار شده‌اند (وحیدی، ۱۳۹۸؛ رجایی، ۱۳۹۸).
در قسمت بالای اروس زیارتی است به نام شاه ابراهیم آقا و مردم این قریه و قریه‌های همجوار به زیارت آن می‌آیند. از مشخصات و دورۀ زندگی او کسی چیزی نمی‌داند. به گفتۀ غلام‌حضرت وحیدی مردم اروس اولین گروه مردم در منطقه بودند که «توشۀ راه» را از دوش عزدار برداشتند. رسم توشۀ راه این بود که بستگان متوفی در روز تدفین چند گاو می‌کشتند و در همان روز میان تشییع‌کنندگان توزیع می‌کردند. اهالی قریه فیصله کردند که در روز تدفین با عزادار همکار باشند و مصارف را خود آنان به عهده گیرند. از آن پس این سنت در بعضی مناطق دیگر میرامور نیز عمومیت پیدا کرد (وحیدی، ۱۳۹۸). به باور مردم این قریه، حیدربیگ و حاجی نعیم خان و دو برادرشان فرزندان محسن خان بیگ فرزند اقبال بیگ از اخلاف یا بازماندگان میرامور هستند که تقریباً به هفت‌هشت پشت به میرامور یا جد اعلای عمده طوایف این منطقه می‌رسند.
اروس یک مکتب ابتدائیۀ مختلط به نام «میلاد‌النبی» دارد (عرفانی، ۱۳۹۸). قریۀ اروس نسبتاً کم‌آب است؛ آب‌وهوایی معتدل دارد و زمین‌های آن دو فصل کاشته می‌شود. محصولات زراعتی اروس شامل گندم و جواری است که در گذشته جو، نخود، ماش، لوبیا، کچالو و… بود. درختان میوه آن بادام، توت، زردآلو، شفتالو، سیب، چهارمغز و انار و درختان بی‌میوه آن خربید، پاده و اَررَ هستند. در کوه‌های قریۀ اروس انجیر کوهی، انگور کوهی و خِنْجَک وجود دارند و جنگل‌هایی مانند قرغنه و خار نیز یافت می‌شوند. همچنین از گیاهان دارویی قرغول، بزباش، سوخته‌کنک، کنده‌بغل و ترکک‌بته در کوه‌های این قریه می‌رویند (وحیدی، ۱۳۹۸).
حیدربیگ، حاجی علی‌شفا، سلمان بیگ، سید دانش (عالم دینی)، شاه موسی پهلوان، محمدبخش کربلایی معروف به پاتول، سید ابو بصیر مرتضوی از چهره‌های معروف قریه بودند (وحیدی، ۱۳۹۸ و رجایی، ۱۳۹۸).
منابع: رجایی، محمدعلی. (۱۳۹۸). مصاحبۀ تلفنی عصمت الطاف با محمدعلی رجایی. ۱۲ قوس ۱۳۹۸؛ عرفانی، محمدباقر. (۱۳۹۸). مصاحبۀ تلفنی عصمت الطاف با محمدباقر عرفانی. ۲۳ قوس ۱۳۹۸؛ وحیدی، غلام‌حضرت. (۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری عصمت الطاف با غلام‌حضرت وحیدی. ۸ قوس ۱۳۹۸.
