قریه‌ای در ولسوالی شیخ‌علی ولایت پروان
مؤلف: محمدجواد علوی
جلد اول، ویراست دوم
قریۀ اوخنه در ولسوالی شیخ‌علی ولایت پروان و در جلگه‌ای قرار دارد که از شمال به قریۀ سرخاب، از جنوب به قریۀ بلاغ، از شرق به قریۀ بنگ‌تور و از غرب به قریۀ خارزار محدود است. این قریه در مجاورت کوه توب گلستان، در دره‌ای به نام آب‌خانه واقع شده است و جنگلی به همین نام نیز دارد. سرک اَوْخنه به قریه‌های اطراف خامه است. فاصلۀ قریه تا جنگلک مرکز ولسوالی شیخ‌علی ۳۰ کیلومتر و فاصلۀ ولسوالی تا شهر چاریکار مرکز ولایت پروان ۷۰ کیلومتر است. جادۀ مواصلاتی بین ولسوالی و ولایت پخته است (فرداد، ۱۳۹۶؛ محمدنسیم، ۱۳۹۶).
بنا بر تخمین شورای انکشافی قریۀ اَوْخنه، جمعیت آن ۱۰۰ خانوار است و ساکنان آن از تولوارۀ قاضی، فارسی‌زبان و اسماعیلی‌مذهب هستند (همان).
آب‌وهوای قریۀ اَوْخنه کوهستانی و زمستان آن برف‌گیر است و معیشت مردم از طریق زراعت، باغ‌داری و مال‌داری تأمین می‌شود. زمین‌های زراعتی مردم این قریه للمی و آبی است. محصولات درختی عبارت‌اند از سیب، ناک، بادام، چهارمغز، شفتالو، زردآلو، آلوبالو، گیلاس، توت و سنجد. زیست جانوری قریه شامل گرگ، روباه، شغال، خرگوش، آهو، پشک کوهی، بودنه، کبوتر کوهی، زاغ، زاغچه، مرغابی، کَوْک و باز است (همان).
پوشش گیاهی و جنگلی این قریه عبارت‌اند از چنار، بید، اَرَرْ، گز، سُلبی / شُلبِی، چاکَهْ، سیاه‌خار، ارچه، قَرْغَنَهْ، بوته، غوزبی، کَمَیْ و خارشتر (همان). گیاهان طبی این قریه َبَلْدَرْغُوْ، پُودِینَه، گَنْدَهْ‌بَغَل، بُزْباش، ترکی‌بوته و سِیاه چَرْغُوْ است (همان).
قریۀ اَوْخنه علاوه بر مسجد، یک باب بیت‌العلم دارد. انرژی برق و روشنایی خانه‌های قریه از توربین آبی کوچکی به دست می‌آید که وزارت احیاء و انکشاف دهات و شورای انکشافی قریه نصب کرده است. آب آشامیدنی قریه از چاه‌های بمبه‌ای کوچکی تأمین می‌شود که در برنامۀ احیاء و انکشاف دهات حفر شده‌اند. اطفال و نوجوانان آب‌خانه به مکتب متوسطۀ دهن سیاه‌خارک می‌روند که تا آنجا یک کیلومتر راه است و نزدیک‌ترین مرکز صحی به این قریه کلینیک بستردار دهن‌جرف است که حدود ۳ کیلومتر فاصله دارد (وزارت احیاء و انکشاف دهات، ۱۳۹۶).
چهره‌های معروف قریه عبارت‌اند از ملا عبدالحسین (عالم دینی)، خان‌علی، نیازعلی، عبدالحسین خان (هنرمند و متنفذ).
طی چهار دهۀ گذشته به دلایل ناامنی، جنگ، فقر و بیکاری بیش از ۲۰۰ نفر از این قریه به شهرهای بزرگ و یا خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند (فرداد، ۱۳۹۶؛ محمدنسیم، ۱۳۹۶).
منابع: فرداد، صفدر. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با صفدر فرداد. کابل. ۲۶ میزان ۱۳۹۶؛ محمد نسیم. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با محمد نسیم باشندۀ ولسوالی شیخ‌علی. کابل. ۲۶ میزان ۱۳۹۶؛ وزارت احیاء و انکشاف دهات. (۱۳۹۶). «لیست پروژه‌های در حال اجرا و تکمیل‌شده از بابت سال ۱۳۸۰ تا ۲۵ حمل ۱۳۹۶، جدول ولایت پروان». کابل.
