قریه‌ای در ولسوالی خان‌آباد ولایت قندوز
مؤلف: محمدجواد علوی
جلد اول، ویراست دوم
اوخورک دهویران قریه‌ای است در ولسوالی خان‌آباد ولایت قندوز و از شمال به قریۀ سُویکَه، از جنوب به قریۀ اُشقُودُوق / اوچقدوق، از شرق به اندرابی قِشلاق و از غرب به قریۀ خوک‌دره محدود است. فاصله آب‌خورک دهویران تا ولسوالی خان‌آباد ۱۰ کیلومتر و تا مرکز ولایت شهر قندوز ۲۵ کیلومتر است. راه‌های مواصلاتی قریۀ اَوْخورک دهویران به قریه‌های دیگر خامه است و سرک ولسوالی تا مرکز ولایت قندوز پخته است (پاینده، ۱۳۹۶؛ مولوی کریم، ۱۳۹۶).
جمعیت قریۀ اوخورک دهویران را شورای هزاره‌های اهل سنت ۲۰۰ خانوار برآورد کرده و اهالی قریه از طایفه‌های دای‌کلان، قره و قوچی نال، اهل سنت و فارسی‌زبان هستند (پارسایی، ۱۳۹۶).
آب‌وهوای قریۀ اوخورک دهویران معتدل است و معیشت مردم قریه از طریق زراعت للمی و مال‌داری تأمین می‌شود. محصولات لبنی، پشم گوسفند و موی بز و احشام زنده از قریه به بازار عرضه می‌شود. صنایع دستی قریه عبارت‌اند از تولید نمد، قالی‌بافی، خورجین‌بافی، دسترخوان‌بافی، جاکت‌بافی، کلاه‌دوزی و خامک‌دوزی (همان). غذاهای محلی قریه عبارت‌اند از: شولۀ غوربندی، اوماج (همان).
جانوران قریه زاغ، زاغچه، چغوک، غاز، قناری، مینا، کبوتر چاهی، باشه و باز است. پوشش گیاهی و جنگلی این قریه عبارت‌اند از گل‌های صدبرگ، سوسن، لاله، یاسمن و گل گلاب و علف‌های خود‌رو کوهی (همان).
آب آشامیدنی ساکنان قریۀ اوخورک دهویران از مرکز ولسوالی و یا از دریا با تانکر حمل می‌شود و برای مصرف خانواده‌ها در حوض‌های ذخیره نگهداری می‌شود. انرژی برق و روشنایی خانه‌های قریه از سولر (صفحات خورشیدی) شخصی تأمین می‌شود. اطفال قریۀ اوخورک دهویران به مکتب متوسطۀ مختلط دان‌کَلَی می‌روند که حدود ۳ کیلومتر دور است و نزدیک‌ترین مرکز صحی به اوخورک دهویران کلینیک جامع ولسوالی خان‌آباد در فاصلۀ ۳۵ کیلومتری آن است (وزارت احیاء و انکشاف دهات، ۱۳۹۶).
ساکنان فعلی این قریه مالکان اصلی آن‌اند که اجدادشان از پشتۀ قندهار، کوچ اجباری داده 9شده‌اند (پاینده، ۱۳۹۶؛ مولوی کریم، ۱۳۹۶). در اثر مشکلات امنیتی، بیکاری و فقر، بیش از ۵۰ خانواده از این قریه به شهرهای دیگر و خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند.
مشاهیر قریۀ اوخورک دهویران عبارت‌اند از: شیخ عبدالرئوف، مولوی محمدنعیم، مفتی نعیم، مولوی کریم صمیمی، مولوی محمدایوب، مولوی محمدمقام، مولوی عبدالحکیم فاروقی، مرحوم پهلوان حبیب‌الله (چپ‌انداز)، محب‌الله پهلوان، نورالله پهلوان، قومندان حفیظ، ملا عبدالحق و محمد مراد (همان).
منابع: پاینده، محمدرهیاب. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با محمدرهیاب پاینده. کابل. ۱۰ جدی ۱۳۹۶؛ مولوی کریم. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با مولوی کریم (ملا امام قریۀ آب‌خورک). کابل. ۱۰ جدی ۱۳۹۶؛ وزارت احیاء و انکشاف دهات. (۱۳۹۶). «لیست پروژه‌های در حال اجرا و تکمیل‌شده از بابت سال ۱۳۸۰ تا ۲۵ حمل ۱۳۹۶، جدول ولایت قندوز». کابل.
