قریه‌ای در شیرداغ مالستان ولایت غزنی
مؤلف: محمدحسین فیاض
جلد اول، ویراست دوم
درۀ الوما از سه قریۀ کوچک تشکیل شده‌است. این دره از جنوب‌غرب به سمت شمال‌شرق و در جنوب‌غرب شیرداغ واقع شده‌است. سراب آن از منطقۀ سِیرُوی ولسوالی ارزگان خاص و بایندره سرچشمه می‌گیرد و رودخانۀ آن دایمی است.
جنوب آن کوه‌های بلند و منطقۀ سراب قَلَندَر است. غرب آن به قریۀ بَکَیْ از توابع ارزگان خاص و شمال آن به منطقۀ حمزه از توابع ارزگان خاص و بقیه به خود منطقۀ شیرداغ محدود است. طول این دره که از قریۀ تاریک‌بازار آغاز می‌شود و تا تَنگی شاه‌مردان پایان می‌یابد، حدود ۱۰ کیلومتر است. از آن‌جا که سراسر دره را رودخانه و معبر‌های آب تشکیل می‌دهد، الوما (الوم‌ها) نامیده شده است. در این دره حدوداً صد خانوار زندگی می‌کنند و از نظر تباری به شاخه‌های چُورَه، خوشحال (خوشال) و چَکْتَمُور شیرداغ ارتباط دارند. این دره، سه مسجد و یک مکتب دارد (اعتمادی، ۱۳۹۶).
شغل مردم الوما، زراعت و مال‌داری است و درآمد مردم متکی به کارگران آن‌ها در خارج از کشور است. علوفه‌جات و هیزم اهالی از کوه‌های تُونْگَر پر از جنگل تأمین می‌شود. درۀ غَرغَرآب دارای آبشارهای زیباست و جایی‌است که در عصر امیر عبدالرحمان خان پناهنده‌های ارزگان به آن پناه‌گزین شدند(همان).
الوما، آهوان وحشی زیاد دارد، اما این آهوها از صید صیادان قریه‌های اطراف در امان نیستند. معدن سُرب نیز در این دره وجود دارد. چهره‌های مشهور الوما از منطقۀ تاریک بازار، محمدعلی مهتر، سرور چوره، حاج محمدعلم، صفدر خوشال، حاج عبدالحکیم و حاج صفدر چکتمور هستند(همان).
منبع: اعتمادی، عوض‌علی. (۱۳۹۶). مصاحبۀ اینترنتی محمدحسین فیاض با عوض‌علی اعتمادی. ۸ حوت ۱۳۹۶.
