فرمانده جهادی و فعال سیاسی
مؤلف: محسن شریفی
جلد اول، ویراست دوم
قربان‌علی ارزگانی، فرزند میرزا محمدعیسی در سال ۱۳۳۷ ش / ۱۹۵۸ م، در قریۀ باغچار از توابع ولسوالی ارزگان خاص ولایت ارزگان به دنیا آمد. او از پای بَکِی زَرَک، طایفۀ قلندر و طایفۀ هزارۀ دای‌چوپان ارزگان قدیم است. پدرش کارمند دولتی بود و به خاطر شغلش در سال ۱۳۴۳ ش به هلمند منتقل شد و قربان‌علی نیز همراه پدر و سایر اعضای خانواده به این ولایت مهاجرت کرد. او تحصیلات ابتدایی را در همان‌جا گذراند و در جوزای سال ۱۳۵۷ ش، از صنف دوازدهم لیسۀ مسلکی زراعت هلمند فارغ شد. در سال ۱۳۹۳ ش در رشتۀ علوم سیاسی از مؤسسۀ تحصیلات عالی ناصرخسرو نیلی لیسانس گرفت. وی علاوه بر فارسی، به زبان پشتو نیز مسلط است (ارزگانی، ۱۳۹۶).
ارزگانی در زمستان سال ۱۳۵۹ ش به ایران مهاجرت کرد و فعالیت‌های سیاسی و جهادی خود را با سازمان روحانیت و جوان افغانستان (رجا) آغاز کرد (عبدلی رحیمی، ۲۷۲).
ارزگانی در سال ۱۳۶۱ ش از زمانی که احزاب و سازمان‌های سازمان رجا، اسلام مکتب توحید، فداییان اسلام، جنبش اسلامی و فداییان امت مسلمان افغانستان با هم متحد شدند و ائتلاف «جبهۀ متحد انقلاب اسلامی افغانستان» را تشکیل دادند، تا اواخر سال ۱۳۶۴ ش در بخش فرهنگی در دفتر مرکزی این جبهه در تهران انجام وظیفه می‌کرد. همچنین در سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۴ ش در ولایات هرات، فراه، نیمروز و هلمند سفرها و مأموریت‌های کاری متعددی داشت (ارزگانی، ۱۳۹۶).
ارزگانی در اوایل سال ۱۳۶۵ ش به عنوان مسئول و فرمانده عمومی پایگاه سیدالشهدا مربوط جبهۀ متحد انقلاب اسلامی افغانستان در مرکز ارزگان خاص تعیین شد و تا اواخر سال ۱۳۶۹ ش در همین پایگاه انجام وظیفه کرد. او در این سال‌ها به منظور تبادل تجارب و ایجاد هم‌سویی بین گروه‌های جهادی مناطق مرکزی و مناطق دیگر، دو بار به مرکز تیرین‌کوت و ولایت قندهار سفر کرد. همچنین سفرهای متعددی به ولسوالی‌های اجرستان، مالستان، جاغوری، قَره‌باغ و ناهور، حصۀ اول و دوم بهسود، شینوار، غوربند و درۀ ترکمن، ولسوالی یکه‌اُولَنگ و مرکز ولایت بامیان داشت (همان).
او در سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۶۹ ش که پشتون‌ها به مناطق هزاره‌نشین در مرکز ولسوالی ارزگان خاص و قریه‌جات اطراف آن حمله کرده بودند، در مرکز ولسوالی و قریه‌جات باغچار و سیرو و در بعضی مواقع از کاریز و کندلان تا حسینی و آوپرو نقش فعالی داشت (همان).
ارزگانی با تشکیل حزب وحدت اسلامی افغانستان در سال ۱۳۶۸ ش که خود او نیز در تشکیل آن نقش داشت، در ابتدا به عنوان عضو علی‌البدل و یک سال بعد به عنوان عضو اصلی شورای مرکزی آن پذیرفته شد. از اوایل سال ۱۳۷۰ ش تا اواخر سال ۱۳۷۲ ش در بخش فرهنگی دفتر مرکزی حزب وحدت، در ولایات فراه، نیمروز و هلمند مأموریت‌هایی انجام داد. همچنین از ماه حمل سال ۱۳۷۳ ش تا ماه سنبلۀ همان سال، در غرب کابل در کنار عبدالعلی مزاری حضور داشت و از نزدیک شاهد وقایع و حوادث بود (همان).
ارزگانی علاوه بر ریاست شورای ولایتی حزب وحدت اسلامی افغانستان در ولایت هلمند از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۹ ش، در سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۹ ش مسئول دفتر سیاسی نمایندگی حزب وحدت اسلامی افغانستان در شهر قم نیز بود. در عین حال مأموریت‌هایی از جانب حزب در ولایات قندهار، فراه، نیمروز و همچنین کشور پاکستان انجام داد. در ضمن اینکه در آن وضعیت حساس به منظور حفظ ارتباط با مرکزیت حزب و انتقال پیام‌های جدید و اجرایی کردن آن در حوزۀ مأموریت، بین شهر لشکرگاه تا مرکز حزب در بامیان نیز رفت و آمدهایی داشت (همان).
ارزگانی در سال ۱۳۸۳ ش با کسب ۱۰ هزار رأی به عنوان نفر دوم وارد شورای ولایتی هلمند شد (موجانی و همکاران، ۱۳۹۴: ۳۳۴) و از سال ۱۳۸۴ تا سال ۱۳۸۸ ش معاون شورای ولایتی هلمند بود. همچنین بین سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۸ ش، سه سال معاون و چهار سال رئیس شورای شیعیان ولایت هلمند بود (همان).
ارزگانی در حمل سال ۱۳۸۹ ش به عنوان والی دای‌کندی تعیین شد و تا ثور سال ۱۳۹۲ ش در این منصب ایفای وظیفه کرد. او دستاوردهای دوران فعالیتش به عنوان والی دای‌کندی را در کتابی به نام دای‌کندی بین سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ ش که در کابل چاپ شده، به طور مشروح آورده است (همان).
ارزگانی جزء انجمن والیان افغانستان و مؤسس و صاحب‌امتیاز لیسۀ خصوصی استقلال در ولایت هلمند است. برخی دیگر از فعالیت‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و پست‌های او عبارت‌اند از: ۱. شرکت در لویه‌جرگه‌های اضطراری، لویه‌جرگۀ قانون اساسی، لویه‌جرگۀ ملی مشورتی صلح، لویه‌جرگۀ عنعنوی سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۲ ش؛ ۲. سفر رسمی به دعوت وزارت خارجۀ بریتانیا به آن کشور برای ارتقای ظرفیت شورای ولایتی هلمند و بحث و تبادل نظر دربارۀ نقش مؤثر نیروهای بریتانیایی در جهت تقویت نهادهای امنیتی افغانستان و مبارزۀ مشترک با تروریسم در ولایت هلمند؛ ۳. سفر رسمی و کاری به کشور فلیپین به منظور آموزش برنامه‌های تطبیقی پالیسی تقویت و حمایت از ادارات محلی در افغانستان (همان)؛ ۴. مشاور سیاسی محمد محقق در دولت انتقالی و نیز مسئول ستاد انتخاباتی محمد محقق در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۳ ش (موجانی، صدقی، راهدار، حسین‌زاده، علیزاده، ارغون چینار و یارقین، ۱۳۹۴: ۳۳۴).
او تا کنون تقدیرنامه‌هایی از جانب مقامات دولتی، شخصیت‌های سیاسی، نهادهای اجتماعی و مدنی، برخی وزارت‌خانه‌ها، ولسی جرگه، نمایندۀ خاص سازمان ملل متحد در افغانستان و سایر مؤسسات ملی و بین‌المللی دریافت کرده است (ارزگانی، ۱۳۹۶).
ارزگانی فعلاً مصروفیت و وظیفۀ رسمی و دولتی ندارد و ادارۀ لیسۀ خصوصی استقلال ولایت هلمند را به عهده دارد (همان).
منابع: ارزگانی، قربان‌علی. (۱۳۹۶). «زندگی‌نامه خودنوشت». ارسال‌شده به دفتر دانشنامه در تاریخ ۸ اسد ۱۳۹۶؛ عبدلی رحیمی، محمدعلی. (۱۳۸۹). روایت نابسامانی، یادداشت های سفر به ولایاتی از کشور. تهران: عرفان؛ موجانی، علی. صدقی، سولماز. راهدار، حمید. حسین زاده، بصیر‌احمد. علیزاده، حسین‌علی. ارغون چینار، علی و یارقین، محمد‌حلیم. (۱۳۹۴). فرهنگ شخصیت های معاصر افغانستان. تهران: عظام.
){kind=link}