باغ تاریخی
مؤلف: صدیقه هاشمی
جلد اول، ویراست دوم
این باغ در زمان سلطان غیاث‌الدین محمد غوری (۵۵۸ تا ۵۹۹ ق / ۱۱۶۳ تا ۱۲۰۳ م) در منطقۀ زمین‌داورِ کوهستان‌های غور، که پایتخت زمستانی پادشاهان غوری در سرحدات شمالی ولایت هلمند بود، ساخته شد. جوزجانی دربارۀ این باغ نوشته است: «و الحق در دنیا مثل نزهت و طراوت آن باغ هیچ پادشاه را نبود و طول آن به قدر دو میدان وار زیادت بود و جمله چمن‌های آن به درخت صنوبر و ابهل و انواع ریاحین آراسته» (جوزجانی، ۱۳۶۳، ج ۱: ۳۶۴؛ عظیمی، ۱۳۹۱: ۱۸۳).
نظر عزیزاحمد پنجشیری این است که در حال حاضر، در زمین‌داور باغی به این نام وجود ندارد، امّا به احتمال قوی این اسم را در ولسوالی بَغران (ولایت هلمند) می‌توانیم بیابیم که در اصل «باغ ارم» بوده و به مرور زمان به «باغران» تبدیل شده است. امروز زمین‌داور به قریۀ کوچکی تبدیل شده است که در پنج کیلومتری جنوب ولسوالی موسی‌قلعۀ ولایت هلمند قرار دارد (پنجشیری، ۱۳۶۰: ۴۹ و ۵۰).
منابع: پنجشیری، عزیزاحمد. (۱۳۶۰). جغرافیای تاریخی غور. کابل: پوهنتون کابل؛ جوزجانی، منهاج‌السراج. (۱۳۶۳). طبقات ناصری. جلد ۱. تهران: دنیای کتاب؛ عظیمی، محمدعظیم. (۱۳۹۱). اکوتوریزم در افغانستان. کابل: سراج و صبح امید.
