کتاب، پژوهشی در مناطق هزاره‌نشین
مؤلف: محسن شریفی
جلد اول، ویراست دوم
این اثر تألیفِ ژان کلود وواله و ترجمۀ محمدعلم رشنو است. کتاب را صحافی عبدالخالق هزاره در سال ۱۳۷۱ ش در قم منتشر کرده است، در ۲۲۴ صفحۀ رقعی با شمارگان ۲۰۰۰ نسخه. کتاب مجموعۀ گزارش‌های تیم تحقیقاتی موسسۀ سینام (CINAM) فرانسه است که از طرف وزیر پلان افغانستان، عبدالواحد سرابی، طی دو ماه (۱۳ اسد تا ۱۵ میزان ۱۳۵۰ ش / ۴ اگست تا ۷ اکتوبر ۱۹۷۱ م) مأمور به شناسایی امکانات انکشاف ولایات مرکزی می‌شوند.
کتاب چهار مقدمه، چهار بخش و دو ضمیمه دارد. در مقدمۀ اول محمدعظیم طاهری موقعیت و نفوس هزاره‌جات را بر اساس کتاب مختصر المنقول تشریح می‌کند. مقدمۀ دوم یادداشت‌های لویی لونگ دربارۀ پروژۀ انکشافی هزاره‌جات است که در آن مشکلات، راهکارها و چگونگی اجرای این پروژه را شرح می‌دهد. در مقدمۀ سوم، رشنو که هم مترجم کتاب است و هم همکار وواله در پروژۀ انکشافی هزاره‌جات، برخی از اشتباهات او را در کتاب متذکر می‌شود. مقدمۀ چهارم که در واقع مقدمۀ خود وواله است، نحوۀ شکل‌گیری این پروژه و مؤسسات مجری این طرح را توضیح می‌دهد.
مؤلف در بخش اول به توصیف شش ولایت بامیان، غزنی، غور، پروان، ارزگان و وردک می‌پردازد. در بخش دوم سیر تکامل هزاره‌جات را با عنوان‌های تکامل گذشته و فرضی توضیح می‌دهد و سپس به احتیاجات عمدۀ هزاره‌جات اشاره می‌کند. در بخش سوم راهکارهایی را برای بهره‌برداری از امکانات بالقوه و از بین بردن موانع موجود در ولایات مرکزی، در قالب طرح‌های طولانی، متوسط و کوتاه‌مدت ارائه می‌دهد. در بخش چهارم نحوۀ عملی‌شدن آن راهکارها و استراتژی‌ها را به صورت عمومی و مفصل در سه سطح محلی، ولایتی و ملی توضیح می‌دهد و نتیجه می‌گیرد که ولایات مرکزی از مناطق عقب‌ماندۀ افغانستان است که تا به حال کمتر مورد توجه بوده است و دولت باید به این مناطق هم توجه کند. در پایان کتاب هم دو ضمیمه می‌آورد. در ضمیمۀ اول از انکشاف منطقوی در افغانستان می‌گوید که اصلاً انکشاف منطقوی چیست و آیا این انکشاف در افغانستان امکان‌پذیر است؟ و خطوط عمدۀ استراتژی انکشاف منطقوی در افغانستان چیست؟ در ضمیمۀ دوم احصائیۀ تعلیمی سال ۱۳۴۹ ش افغانستان در خصوص این شش ولایت مرکزی را ارائه می‌دهد.
منبع: وواله. ژان کلود. (۱۳۷۱). انکشاف ولایت مرکزی هزاره‌جات. ترجمۀ محمدعلم رشنو. قم: صحافی عبدالخالق هزاره.
