عالم مذهبی و فعال سیاسی
مؤلف: اسماعیل بختیاری
جلد اول، ویراست دوم
خادم‌حسین اخلاصی، فرزند سرورعلی در ۱۳۳۵ ش / ۱۹۵۶ م در منطقۀ چوب بُوسِید (بوسعید)، از ولسوالی جاغوری در ولایت غزنی متولد شد. در کودکی، آموزش مقدماتی دینی را نزد والدینش شروع کرد. علوم ابتدایی را در مکتب در زادگاهش آموخت. برای کسب سطح عالی درس‌های مذهبی وارد مدرسۀ مهاجران بوسید شد که نادرعلی سعیدی، از دانش‌آموختگان نجف، سنگ بنایش را گذاشته بود (ناصری داوودی، ۱۳۹۰، ج ۱: ۸۸). برای تکمیل تحصیلاتش در سال ۱۳۵۵ ش به کابل رفت و در مدرسۀ علوم دینی محمدامین افشار به تحصیل مشغول شد.
خادم‌حسین اخلاصی، همزمان با رشد جریان‌ها و گروه‌های سیاسی در نیمۀ دوم دهۀ ۱۳۵۰ ش وارد فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی شد (زندگی‌نامۀ حجة‌الاسلام شهید خادم‌حسین اخلاصی، ۱۳۷۵: ۷). و با برخی فعالان سیاسی و فرهنگی کابل از جمله حسین‌علی محدث رضایی، ابوذر غزنوی، عوض‌علی بصیر و اسماعیل مبلغ ارتباط برقرار کرد (ناصری داوودی، ۱۳۹۰، ج ۱: ۸۹).
با روی کار آمدن حکومت جمهوری دموکراتیک افغانستان، فشار سیاسی بر عالمان مذهبی افزایش یافت. به همین دلیل اخلاصی در سال ۱۳۵۷ ش به خارج از افغانستان سفر کرد و مدتی بعد به افغانستان برگشت و به غزنی رفت و فعالیت‌های سیاسی‌اش را در راستای براندازی حکومت جمهوری دموکراتیک افغانستان پی گرفت. او به عضویت «سازمان نصر افغانستان» درآمد و بعدها به یکی از رهبران این سازمان بدل شد (زندگی‌نامۀ حجة‌الاسلام شهید خادم‌حسین اخلاصی، ۱۳۷۵: ۷). البته فعالیت‌های او در این سازمان وجهۀ تبلیغی و فرهنگی داشت.
عالمانِ فعالِ سیاسی جاغوری تا پیش از سقوط شورای انقلابی اتفاق اسلامی نتوانستند پایگاه قدرتمند و گسترده‌ای در این منطقه تشکیل دهند و نفوذشان به قَره‌باغ و پایگاه نظامی‌شان در نی‌قلعه محدود بود (ناصری داوودی، ۱۳۹۰، ج ۱: ۹۰). اخلاصی همراه با متحدانش در سازمان نصر، در نی‌قلعه غجور و سنگماشه مدرسه‌های دینی و کتابخانه‌های روستایی سه‌پایه تأسیس کرد و جوانان را جذب کرد و آنان را آموزش سیاسی و نظامی داد. فعالیت‌های نظامی و عملیات ضدروسی در غزنی، قَره‌باغ و لومان جاغوری و بسیج نیرو برای اعزام به کابل و همچنین فعالیت در برخی پایگاه‌های نظامی مجاهدین، ابعاد دیگری از فعالیت‌های سیاسی و نظامی او بود. جز این‌ها، اخلاصی برای مهار جنگ‌های داخلی بین اعضای سازمان نصر و دیگر جریان‌ها و گروه‌های مخالف حکومت گام‌هایی برداشت (زندگی‌نامۀ حجة‌الاسلام شهید خادم‌حسین اخلاصی، ۱۳۷۵: ۷؛ فصیحی غزنوی و شریفی، ۱۳۹۳: ۵۵ تا ۵۷).
در سال ۱۳۶۴ ش، پس از برچیده‌شدن نفوذ شورای انقلابی اتفاق اسلامی در جاغوری که با ورود رسمی سازمان نصر افغانستان به جاغوری همراه شد، گروه‌ها و افراد این سازمان گاه در درون خود و گاه با دیگر گروه‌های مجاهدین اختلاف‌هایی پیدا می‌کردند. در این زمان، اخلاصی پادرمیانی می‌کرد و جلو برخی برخوردهای نظامی را می‌گرفت (ناصری داوودی، ۱۳۹۰، ج ۱: ۸۷؛ فصیحی غزنوی و شریفی، ۱۳۹۳: ۵۷). او در راستای وحدت و همگرایی گروه‌های مخالف حکومت وقت تلاش کرد؛ تا اینکه زمینه برای شکل‌گیری «حزب وحدت اسلامی» به وجود آمد. سپس اخلاصی به عضویت و معاونت کمیسیون اطلاعات آن حزب تعیین شد و کمی بعد به عنوان عضو شورای مرکزی حزب وحدت اسلامی انتخاب شد و به محل استقرار شورای مرکزی حزب در بامیان نقل مکان کرد (پروانه‌هایی که با شمع یکجا سوختند، ۱۳۷۷: ۷). زمانی که شورای مرکزی به کابل انتقال یافت، او در پوشش هیئت صلح در کابل (از طرف حزب وحدت اسلامی) فعالیتش را پی گرفت و به همکاری‌اش با عبدالعلی مزاری، دبیر کل حزب وحدت ادامه داد. پس از این، او در کسوت متحدان سیاسی و نظامی عبدالعلی مزاری باقی ماند (ناصری داوودی، ۱۳۹۰، ج ۱: ۸۷). خادم‌حسین اخلاصی سرانجام در حوت ۱۳۷۳ ش / فبروری ۱۹۹۵ م همزمان با تضعیف دولت برهان‌الدین ربانی و پیشروی طالبان به سمت کابل، همراه با عبدالعلی مزاری، رهبر حزب وحدت و تعدادی دیگر از فرماندهان و سران این حزب، به وسیلۀ نیروهای طالبان گرفتار شد و در ۲۲ حوت همان سال کشته شد.
منابع: فصیحی غزنوی، قربان‌علی و شریفی، علی‌مدد. (۱۳۹۳). عالمان شیعۀ غزنی. تهران: عرفان؛ ناصری داوودی، عبدالمجید. (۱۳۹۰). مشاهیر تشیع در افغانستان. جلد ۱. بی‌جا: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی؛ «زندگی‌نامۀ حجة‌الاسلام شهید خادم‌حسین اخلاصی». (۱۳۷۵). در هفته‌نامه وحدت. شمارۀ ۱۴۸. ۹ حمل. ص ۷؛ «پروانه‌هایی که با شمع یکجا سوختند». (۱۳۷۷). در هفته‌نامۀ وحدت. سال نهم. شمارۀ ۲۸۷. ۲۰ حوت. صص ۶ و ۷.
){kind=link}